Laveren

Een moeilijk kind is een kind in moeilijkheden las ik laatst. En dat is precies hoe ik erover denk.

Er worden nogal eens wenkbrauwen geheven en vraagtekens gezet bij mijn manier van lesgeven. Of ik niet té lief ben, of ik niet té veel over mij heen laat lopen, of ik de kinderen wel genoeg duidelijk maak wat acceptabel gedrag is en wat niet. Ondanks dat dat regelmatig naar boven komt, twijfel ik niet. Sterker nog, ik ben overtuigd dat mijn manier dé manier is om kinderen (met moeilijkheden) te onderwijzen. Helaas geeft het geen garanties op 100% succes. Want ook ik heb dagen dat het niet loopt en er conflicten zijn. Maar over het algemeen ben ik ervan overtuigd dat mijn leerlingen heel weinig time-outs nodig hebben en erg weinig interventies van buitenaf nodig zijn. Veel minder dan het gemiddelde. Daarnaast voelen de kinderen zich prettig.

Wat mijn manier anders maakt, is dat ik de hele dag meebeweeg met de kinderen in de klas en niet andersom. Ik ben de hele dag aan het peilen hoe iemand zich voelt, of het niet teveel gevraagd is en of ik preventief moet ingrijpen. Als een kind niet aan het werk gaat, kniel ik naast het kind en ga een gesprekje aan. Ik vertel dat ik zie dat hij het lastig vindt om te beginnen en vraag hem wat ik kan doen om hem te helpen. Soms lukt het dan om een aantal opgaven af te spreken die hij maakt en soms lukt het helemaal niet. 

Ik heb eens een jongen in de klas gehad die te maken had met seksueel misbruik en het zwaard van Damocles boven zijn hoofd had hangen of hij thuis mocht blijven wonen of niet. Ik kan dan eisen dat hij de opdrachten maakt, maar wat is mijn doel? Mijn doel is altijd op de eerste plaats dat kinderen zich prettig en veilig voelen in mijn klas. Alleen als die voorwaarden er zijn kan een kind tot leren komen. Ga zelf maar eens een boek lezen in een brandend huis, of ga een moeilijke som oplossen terwijl je over onbetrouwbaar ijs loopt. Je zal merken dat je niets opneemt. Je zorgen hebben voorrang. Nu kan ik het huis niet blussen, ik kan ook niet het ijs laten groeien. Maar wat ik wel kan doen is een kind naar een veiligere plek loodsen tussen 8:30 en 14:00. En als het kind dan echt vertrouwt dat het veilig is, komt het leren wel weer. Dus als die jongen aangeeft dat het niet lukt kan het zijn dat hij een hele dag niets "nuttigs" heeft gedaan. Maar hij heeft zich hopelijk wel op zijn gemak gevoeld omdat ik geen teleurstelling heb laten zien. 

Mijn meebewegen gaat de hele dag door. Als ik halverwege de les merk dat er meer dan 30% wiebelig is dan bergen we de boeken op en gaan even 5 minuten iets fysieks doen. Daarna start de een andere les. Als een kind mij uitmaakt voor rotte vis, dan vertel ik hem rustig dat ik het vreemd gedrag vind. Dat ik ervoor kies om het even te negeren en dat ik verder ga met de kinderen die wel meedoen. Hij mag dan even iets voor zich zelf doen om af te koelen of meedoen maar dan geen nare woorden te roepen. Zonder een reactie af te wachten ga ik door met mijn les. Het is wonderbaarlijk hoeveel kinderen dan gewoon meedoen en weer stil zijn. Op een later moment als het kind kalm is dan ga ik één op één wel weer het gesprek aan. Dan vertel ik met name wat het met mij doet en hoe gek het zal zijn als ik mijn directeur op die manier benader. Ik vertel hem wat hij ook zou kunnen zeggen en hoe goed het zou zijn dat als hij boos is, hij andere woorden zou gebruiken. Maar als een kind in het rood zit ga ik de confrontatie het liefst uit de weg. Want wat is mijn doel? Mijn gelijk halen of hem iets leren? En wie wil er iets leren als je heel erg boos bent. Word jij er rustig van als jouw partner jou tijdens een heftige ruzie gaat verbeteren? Of als jouw partner gaat vertellen wat je beter kan doen op het moment dat jij compleet uit je dak gaat? Neem jij het op dat moment dan aan?

Ik heb eens een hele eigenwijze dame in mijn klas gehad. Een heel getraumatiseerd meisje. Zij wilde eigenlijk maar één ding: bewijzen dat ze niemand nodig heeft en laten zien dat autonoom is. De eerste dagen dat ze in mijn klas zat weigerde ze haar eten in de klas te leggen (wat een regel is). Ik liet haar. Eigenlijk bepaalde zij dus en ik accepteerde het. Wat was het alternatief? Ik kon op mijn strepen gaan staan, het tot een conflict laten komen en het laten escaleren. Dan zou zij waarschijnlijk opgehaald moeten worden door mijn teamleiding en zou het eindigen in een fysiek conflict in de stille kamer. Ik liet haar haar eten in haar tas houden en liet haar in de pauze haar brood op de gang halen. Na een paar dagen knielde ik naast haar en ging één van mijn gesprekjes aan. Ik vertelde waarom die regel er was, dat we wilden dat de kinderen hun eten in de klas leggen. Dat als er meerdere kinderen op de gang zijn dichtbij elkaar er makkelijker ruzies zouden komen. Ik vertelde haar dat ik niet verwachtte dat dat voor haar zou gelden maar dat ik het niet kon verdedigen dat zij het wel mocht en de anderen niet. Ze liet nog één dag haar eten in haar tas en daarna legde ook zij haar eten in de kast. Ik had mijn doel bereikt zonder een conflict. Ik weet dat een hoop leerkrachten zeggen dat ze juist in de eerste weken willen laten zien wie de baas is en laten zien dat regels, regels zijn. Er strak bovenop gaan zitten, heet dat. Ik denk daar duidelijk anders over. Regels zijn een leidraad en we moeten kinderen helpen die leidraad te willen volgen. 

Ik krijg ook vaak terug dat de kinderen het op de middelbare school moeilijk zullen krijgen door mijn manier van lesgeven. Dat kan zijn en dat geloof ik best. Maar is dat dan een reden om mijn manier te veranderen? Ik ben er van overtuigd dat ik duidelijk maak wat acceptabel is en wat niet, wat gewenst gedrag is en wat niet. Alleen het tijdstip waarop ik dit duidelijk maak is een ander tijdstip dan menig ander. Ik laveer met de kinderen mee. 

De definitie van laveren; een boot steeds schuin heen en weer te laten gaan tegen de wind in, zodat de boot toch vooruit komt. Steeds weer over een andere boeg varen. 

Wij komen altijd vooruit! Ik bereik mijn bestemming omdat ik weet dat ieder kind een andere koers nodig heeft.